Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych przygotowała i przekazała Rzecznikowi Finansowemu, a także Ministerstwu Sprawiedliwości i Ministerstwu Finansów stanowisko w przedmiocie regulacji kancelarii odszkodowawczych. Odnosząc się do pomysłu zaprezentowanego przez Rzecznika Finansowego (http://rf.gov.pl/pdf/doradztwo_odszkodowawcze_zalozenia.pdf) Izba w całości sprzeciwiła się wprowadzaniu odrębnych regulacji dotyczących branży doradztwa odszkodowawczego, uznając, że obecny poziom zabezpieczenia konsumentów korzystających z tych usług należy uznać za dostateczny, a wprowadzenie ograniczeń w dostępie do rynku doradztwa odszkodowawczego może spowodować pozbawienie części osób możliwości skorzystania z profesjonalnego wsparcia w procesie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.
Odnosząc się do poszczególnych aspektów powołanych przez Rzecznika Finansowego, nasza organizacja wskazała, że większość z nich podlega już odrębnym regulacjom prawnym i nie ma potrzeby ich powielania. Z kolei w zakresie nowych rozwiązań, jak wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia OC, Izba podkreśliła, że należy je uznać za tworzenie nieuzasadnionych barier ograniczających swobodę działalności gospodarczej dla podmiotów jednoosobowych czy też z niewielkim kapitałem, a dodatkowo, iż nasza organizacja, bazując na własnych doświadczeniach, nie widzi celowości wprowadzania tego wymogu. W treści wystąpienia wskazano, że ramach naszej organizacji, od początku jej funkcjonowania zapewniamy naszym członkom możliwość przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia OC. Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia, obecnie możemy się wykazać bezszkodowym przebiegiem ubezpieczenia, którego czas trwania sięga już ponad 6 lat. To pokazuje, że podmioty działające na rynku odszkodowawczym zapewniają właściwy poziom obsługi osób poszkodowanych, a ewentualna skala roszczeń przeciwko nim może być jedynie marginalna.
Jednym z postulatów zaprezentowanych w projekcie założeń była wysokość wynagrodzenia stosowanego w umowach o dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. Rzecznik Finansowy proponuje w swoich założeniach wprowadzenie swoistej ceny maksymalnej poprzez zastosowanie górnej stawki procentowej, co, jak wskazano w przekazanym stanowisku, w ocenie naszej organizacji, narusza cywilistyczną zasadę swobody umów, w myśl której strony, które decydują o związaniu się umową, mają prawo do ułożenia stosunku prawnego według swojego uznania, z tym jedynie zastrzeżeniem, że jego treść lub cel nie mogą się sprzeciwiać właściwości stosunku, ustawie ani też zasadom współżycia społecznego. Izba podkreśliła ponadto, że umowy stosowane przez doradców odszkodowawczych oparte są zwykle o model success fee, a mianowicie ewentualna zapłata wynagrodzenia następuje wyłącznie w przypadku uzyskania świadczenia na rzecz zleceniodawcy. Takie rozwiązanie umożliwia osobom, które nie posiadają wystarczających środków na zapłatę ryczałtowego wynagrodzenia, uzyskać należne świadczenia, bez konieczności ponoszenia jakichkolwiek wstępnych kosztów. W wielu jednak przypadkach sam fakt możliwości dochodzenia roszczeń czy istnienia odpowiedzialności nie jest rozstrzygnięty w chwili zawierania umowy. W ramach swojej usługi, umowa kancelarii odszkodowawczej może tym samym zapewniać wsparcie w postępowaniu karnym, a także, co zdarza się coraz częściej, bezpłatną reprezentację w procesie cywilnym wraz z pokryciem kosztów sądowych. Przejmowanie przez doradcę odszkodowawczego tak znacznych obciążeń finansowych związane jest tym samym z ryzykiem nieodzyskania środków wyłożonych niejako za poszkodowanego czy uprawnionego. Wskazane ryzyko musi być zatem zawarte w cenie usługi, którą w takim przypadku jest wysokość wynagrodzenia prowizyjnego. W przeciwnym wypadku, jeśli wprowadzona przez ustawodawcę cena maksymalna nie pozwoli na pokrycie wskazanego ryzyka, poszkodowany czy uprawniony będzie musiał samodzielnie ponosić koszty związane z reprezentacją w sprawie karnej czy cywilnej, co niewątpliwie osłabi, a nie wzmocni ochronę takiego konsumenta.
Jednocześnie odnosząc się do planów powołania samorządu zawodowego, który czuwałby nad prawidłowym i etycznym prowadzeniem działalności kancelarii i doradców odszkodowawczych, Izba zwróciła uwagę, że obecnie na rynku usług odszkodowawczych funkcjonują trzy takie organizacje. W każdej z nich, według naszej wiedzy, zrzeszonych jest ponad 100 podmiotów świadczących pomoc w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych na rzecz osób poszkodowanych i uprawnionych. Na przykładzie naszej organizacji należy wskazać, że podejmowane przez te podmioty działania obejmują nie tylko bieżącą kontrolę nad prawidłowością prowadzonej przez zrzeszonych członków działalności, ale także podejmowanie inicjatyw zmierzających do poprawy jakości usług świadczonych na całym rynku. Przykładem takich działań była chociażby inicjatywa dotycząca zmiany postanowień wzorców umów w zakresie ustalenia ceny. W 2012 r. Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych wystosowała do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 17 zawiadomień o podejrzeniu stosowania niedozwolonych postanowień umownych przez podmioty świadczące usługi doradztwa odszkodowawczego. Działanie naszej organizacji było wynikiem dokonania przez Izbę kontroli blisko pięćdziesięciu wzorców pod kątem zgodności z prawem zapisów dotyczących ceny. Kontrola dotyczyła zarówno członków Izby, jak i podmiotów niezrzeszonych. Znaczna część przedsiębiorców, do których PIDiPO wystąpiła o dobrowolną zmianę wzorca, przychyliła się do niej, lub wskazała, że już wcześniej dokonano korekt w kierunku zapewnienia zgodności z prawem treści umowy. W odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców, względem których Izba nie ma uprawnień nadzorczych, nasza organizacja zwróciła się o interwencję do Prezesa UOKiK. Ze względu na zakres działania podmiotów, do których skierowane były działania naszej Izby, można szacować, że standardy dotyczące informacji o cenie były dobrowolnie lub poprzez działania administracyjne wyegzekwowane w odniesieniu do podmiotów obsługujących nie mniej niż 80% szkód zgłaszanych przez pełnomocników.
Jak podkreślono w przygotowanym stanowisku, naszym zdaniem, ustawodawca, przewidując możliwość wprowadzenia ograniczeń w swobodzie działalności gospodarczej i wskazując na ważny interes społeczny miał na celu zabezpieczenie tych obszarów, których naruszenie może stanowić zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa państwa, a także wolności czy praw innych osób. W ocenie naszej organizacji, obecnie obowiązujące regulacje stanowią właściwe zabezpieczenie interesów konsumentów korzystających z usług doradców odszkodowawczych, a poziom konkurencji na rynku zapewnia wysoką jakość ich działań. Jednocześnie skala pojawiających się nieprawidłowości, nie stanowi, naszym zdaniem, dostatecznego uzasadnienia dla ograniczeń w swobodzie wykonywania działalności gospodarczej związanej z reprezentowaniem osób poszkodowanych i uprawnionych.