Wyłączenie odpowiedzialności posiadacza pojazdu ze względu na powstanie szkody wyłącznie z winy poszkodowanego wymaga, aby poszkodowany mógł ponosić odpowiedzialność prawną za swoje czyny. W przeciwnym przypadku nie można przypisać takiej osobie winy, a co za tym idzie nie może być wyłączną przyczyną powstania szkody jej zawinione zachowanie.
PRAWO
Art. 426 k.c. Małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.
PRAWO
Art. 425. § 1 k.c. Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.
PRZYKŁAD
Dziesięcioletnie dziecko wbiega pod nadjeżdżający samochód w takiej odległości, że kierowca pomimo zachowania należytej ostrożności nie ma możliwości uniknięcia potrącenia go. Nie można jednak powiedzieć, że do wypadku doszło wyłącznie z winy dziecka, gdyż ze względu na wiek nie może ono jej ponosić. Odpowiedzialność kierującego na zasadzie ryzyka nie została wyłączona. Będzie ona jednak ograniczona ze względu na przyczynie się poszkodowanego do powstania szkody.
W praktyce często spotykaną sytuacją jest ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela z uwagi na przyczynienie się małoletniego do powstania szkody wynikające ze sprawowania nieprawidłowego nadzoru przez opiekunów dziecka.
PRAWO
Art. 427 k.c. Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można.
Decyzje ubezpieczyciela, z których wynika przyczynienie się opiekuna małoletniego poszkodowanego, wskazują właśnie na fakt zawinionego zachowania samego opiekuna. W takiej sytuacji jednak nie można mówić o przyczynieniu się w rozumieniu art. 362 k.c. Przepis ten bowiem dotyczy sytuacji, gdy to poszkodowany swoim własnym zachowaniem przyczynia się do powstania lub zwiększenia rozmiarów szkody.
ORZECZENIE
Osoba zobowiązana według przepisów o czynach niedozwolonych do naprawienia szkody, poniesionej przez małoletnie dziecko, nie może na podstawie art. 362 kc żądać zmniejszenia swego obowiązku odszkodowawczego wobec tego dziecka na tej podstawie, że szkoda pozostaje w związku przyczynowym również z zawinieniem rodziców poszkodowanego, wyrażającym się w braku należytego nadzoru (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1983 r. I CR 33/83).
ORZECZENIE
Zachowanie się rodziców małoletniej osoby poszkodowanej nie może uzasadniać zmniejszenia odszkodowania na podstawie art. 362 kc. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 kwietnia 1991 r. I ACr 26/91.
ORZECZENIE
Samo wejście 8-letniego dziecka na trzepak nie może być uznane za przyczynienie się do powstania szkody, gdyż w normalnym toku zdarzeń tego rodzaju zachowanie poszkodowanego nie powinno wywołać skutków dla niego szkodliwych (przewrócenie się tego urządzenia). Pozwana nie może też żądać na podstawie art. 362 kc zmniejszenia odszkodowania należnego małoletniemu dziecku na tej podstawie, że szkoda pozostaje w związku przyczynowym z zawinieniem ojca poszkodowanego wyrażającym się w braku należytego nadzoru. Powołany przepis dotyczy bowiem zachowania się poszkodowanego, a nie innych osób. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 października 1996 r. I ACa 9/96