Słownik języka polskiego definiuje siłę wyższą jako zdarzenie, którego nie można przewidzieć ani któremu nie można zapobiec. Wykładnia językowa art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. nakazywałaby zatem, aby posiadacz pojazdu nie odpowiadał za szkody powstałe w sytuacjach, których nie mógł przewidzieć ani którym nie mógł zapobiec. W orzecznictwie przyjęto jednak węższą wykładnię funkcjonalną, gdzie siła wyższa ujmowana jest jako zdarzenie o charakterze żywiołowym pochodzące spoza pojazdu.
ORZECZENIE
Prawo polskie przyjmuje siłę wyższą w rozumieniu teorii obiektywnej, a więc jako zdarzenie pochodzące z zewnątrz i nie dające się przewidzieć. Jeżeli więc zdarzenie powodujące szkodę pochodzi z wewnątrz przedsiębiorstwa, nie może ono być uznane za siłę wyższą, choćby nie dało się go przewidzieć ani uniknąć. Gdyby więc nawet podzielić twierdzenie skarżącego, że kierowca w dniu wypadku po raz pierwszy w życiu dostał ataku epilepsji, a dotychczasowy jego stan zdrowia i wyniki badań lekarskich nie wskazywały na tego rodzaju chorobę, okoliczność ta nie mogłaby uzasadniać uchylenia się strony pozwanej od odpowiedzialności za powstałą szkodę. Atak epilepsji, któremu uległ kierowca w czasie prowadzenia pojazdu mechanicznego, jako pochodzący z wewnątrz przedsiębiorstwa, nie może być uznany za siłę wyższą. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 lipca 1962 r., I CR 54/62
Jak wskazano w przytoczonym orzeczeniu stan zdrowia kierowcy samochodu, jako okoliczność nie pochodząca „z zewnątrz” pojazdu nie stanowi siły wyższej w rozumieniu art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. i nie wyłącza odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Również następstwa stanu technicznego pojazdu, którego ruch powoduje szkodę nie stanowią siły wyższej.
PRZYKŁAD
Podczas jazdy samochodem dochodzi na zwarcia instalacji elektrycznej i zapalenia paliwa, a w efekcie pożaru samochodu skutkującego poparzeniem kierowcy i pasażerów. Pożar ma cechy siły wyższej, jako działanie żywiołu, ale w tym wypadku nie pochodzi z zewnątrz pojazdu, a więc nie stanowi przesłanki egzoneracyjnej.
Ponadto aby siła wyższa wyłączała odpowiedzialność posiadacza pojazdu musi ona być przyczyną szkody, która występuje w chwili jej powstania, a nie później.
ORZECZENIE
Odpowiedzialność deliktowa jest wyłączona z powodu siły wyższej m.in. wówczas, gdy między zdarzeniem mającym cechy siły wyższej a powstaniem szkody zachodzi bezpośredni związek przyczynowy oraz gdy szkoda powstaje w momencie działania siły wyższej. Natomiast nie można się powołać na siłę wyższą jako na okoliczność wyłączającą odpowiedzialność wtedy, gdy szkoda powstała w wyniku nieusunięcia zagrażających bezpieczeństwu skutków działania siły wyższej, jeżeli można im zapobiec przez ich zlikwidowanie lub przez skuteczne ostrzeżenie przed grożącym niebezpieczeństwem za pomocą powszechnie przyjętych środków.Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 września 1971 r., II CR 388/71