Art. 436. § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1k.c. kształtuje odpowiedzialność znacznie bardziej rygorystycznie niż art. 415 k.c. Wynika z niego bowiem, że istnienie odpowiedzialności jest niezależne od winy sprawcy. Jego odpowiedzialność ma zatem charakter obiektywny- dla jej ustalenia wystarczy wskazanie, ze powstała szkoda i że pozostaje ona w zwykłym związku przyczynowo-skutkowym z ruchem pojazdu (art. 361 k.c.) Przyczyną wprowadzenia takiej regulacji było zwiększone zagrożenie spowodowane ruchem samochodów.
ORZECZENIE
Ruch pojazdu mechanicznego jest niebezpieczny, w szczególności w tym znaczeniu, że szkody wyrządzone przez ten ruch otoczeniu są często nie zawinione. Toteż art. 436 § 1 kc przewiduje zasadę ryzyka jako podstawę odpowiedzialności posiadacza pojazdu mechanicznego. Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 2 stycznia 1976 r., III CZP 79/75
Praktyczną konsekwencją takiej regulacji jest to, że dla przyjęcia odpowiedzialności nie jest niezbędne ustalenie winy. Co więcej nawet brak winy po stronie posiadacza pojazdu nie oznacza, że będzie on zwolniony od obowiązku naprawienia szkody.
ORZECZENIE
Fakt uniewinnienia kierowcy samochodu, który spowodował wypadek śmiertelny nie ma wpływu na odpowiedzialność samoistnego posiadacza samochodu na zasadzie ryzyka (art. 436 § 1 kc w zw. z art. 435 § 1 kc), a tym samym i na odpowiedzialność pozwanego Państwowego Zakładu Ubezpieczeń z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 czerwca 1974 r., II CR 178/74.
PRZYKŁAD
W porze nocnej poza terenem zabudowanym prawidłowo lewym poboczem porusza się pieszy. Z naprzeciwka nadjeżdża ciężarówka, której kierowca zostaje oślepiony przez światła wymijanego samochodu. Pomimo ostrożnej jazdy z bezpieczną prędkością dochodzi do potrącenia pieszego, który nie był widoczny. Nie można uznać, że do wypadku doszło z winy kierowcy, niemniej jednak pieszemu należy się odszkodowanie, gdyż kierowca ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI
Aby ustalić odpowiedzialność na zasadzie ryzyka należy wykazać wystąpienie wszystkich przesłanek pozytywnych, wskazanych w normie wynikającej z art. 436. § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1k.c. przy jednoczesnym braku jakiejkolwiek przesłanki negatywnej.
Przesłanki pozytywne:
1.Szkodę wyrządza pojazd.
2.Pojazd znajduje się w ruchu.
Przesłanki negatywne :
1.Szkoda nastąpiła na skutek siły wyższej
2.Szkoda nastąpiła |wyłącznie z winy poszkodowanego
3.Szkoda nastąpiła wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą posiadacz pojazdu nie ponosi odpowiedzialności.