Niektórzy ubezpieczyciele wciąż miewają problemy z dochowaniem terminów w procesie likwidacji szkód
Zgodnie z zapisem art.817 kodeksu cywilnego, ubezpieczyciel zobowiązany jest do spełnienia świadczenia w terminie 30 dnia od daty zgłoszenia szkody przez poszkodowanego.
Dalsza część omawianego artykułu k.c. Stanowi, że gdyby wyjaśnienie w 30 – dniowym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazały się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże w terminie wskazanym w paragrafie pierwszym powinna zostać wypłacona bezsporna część świadczeni. Warto podkreśli8ć w tym miejscu, iż brzmienie paragrafu drugiego zostało zmienione przez ustawodawcę ze sformułowania od dnia wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia okoliczności na od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie ich było możliwe. Wprowadzona zmiana miała na celu zapewnienie lepszej ochrony osobom ubezpieczonym i poszkodowanym, albowiem zakłady ubezpieczeń często celowo przeciągały wyjaśnienie okoliczności, aby wstrzymać wypłatę należytych świadczeń. Wymagana należyta staranność dotyczy nie tylko ubezpieczyciela, ale wszystkich stron umowy, a zatem ubezpieczonego czy uprawnionego do odszkodowania również. Prawną regulację do umów ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (poza unormowaniem kodeksu cywilnego) zawiera ustawa z o ubezpieczeniach obowiązkowych.
Przepis art. 14 ww. ustawy, choć bardzo zbliżony w swej treści do art. 817 k.c., nakłada na zakład ubezpieczeń jeszcze bardziej restrykcyjne zasady wypłaty odszkodowań. W punkcie 1 art. 14 ustawy wskazany jest termin spełnienia świadczenia, wynoszący 30 dnia od dnia otrzymania przez zakład ubezpieczeń od poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Punkt drugi ustawy, podobnie jak art. 817 k.c., przewiduje możliwość, że e sytuacji, gdyby wyjaśnieni we wskazanym wyżej terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, albo wysokości odszkodowania, okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni , od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Wypłata musi nastąpić nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie okoliczności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. Podobnie jak w przypadku art. 17 k.c., ubezpieczyciel w terminie do 30 dnia zobowiązany jest wypłacić bezsporną część świadczenia. Ponadto ma obowiązek poinformowania na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego. Nagminną praktyką zakładów ubezpieczeniowych jest jednak wypłata kwoty bezspornej świadczenia i automatycznie wydłużenie terminu zakończenia procesu likwidacji szkody do 90 dnia zgłoszenia, co stai w sprzeczności z ustawą zasadą zachowania należytej staranności.
Wskazać należy w tym miejscu, iż sam fakt toczącego się postępowania nie jest przesłanką upoważniającą ubezpieczyciela do zaniechania prowadzenia postępowania likwidacyjnego do czasu prawomocnego zakończenia postępowania karnego dotyczącego wypadku komunikacyjnego, w którym uczestniczył kierowca ubezpieczony zw zakresie odpowiedzialności cywilnej (wyrok SN z 10 stycznia 200r., III CKN 1105/98, OSNC, nr 7-8, poz. 134). W podobnym tonie wypowiedział się SN w wyroku, syg. Akt V CK 640/2003: Jeśli w sprawie wypadku samochodowego prowadzone jest postępowanie likwidacyjne równoległe karne, ubezpieczyciel nie może korzystać z okazji i nie wypłacać odszkodowania, bo czeka na zakończenie postępowania karnego. Sad Najwyższy uznała, że jest to praktyka naganna, ponieważ firmy ubezpieczeniowe, jako profesjonaliści, same powinny przesądzać o szkodzie i związanym z nią odszkodowaniem.
Orzecznictwo
Zauważyć należy, iż oczekiwanie na opinię biegłego sądowego i wyrok sądu stanowi nagminną praktykę niektórych ubezpieczycieli. Praktyka ta pozbawiona jest podstaw prawnych, ponieważ wyjątek przyjęty w ustawie pozwala na wydłużenie procesu likwidacji ponad 90 dni tylko wyjątkowych sytuacji, np. W sytuacji, kiedy przeciwko wszystkim uczestnikom zdarzenia toczy się postępowanie karne, a okoliczności są niemożliwe do ustalenia np. W związku ze sprzecznymi oświadczeniami uczestników i koniecznością przesłuchania świadków. Sytuacja taka nie może być standardową procedurą zakładów ubezpieczeń, albowiem wyjaśnienie okoliczności koniecznych do przyjęcia odpowiedzialności za szkodę nie jest równoznaczne z wielomiesięcznym wyczekiwaniem najpierw na opinię biegłego sądowego, a później na wyrok sądu. Na przedmiotowym gruncie wielokrotnie wypowiadały się sądy powszechne. W tym miejscu wskazać wystarczy postępowanie sądu apelacyjnego I Aca OSA 1997/6/38 z dnia 8 stycznia 1997r. W Poznaniu: Żaden przepis prawa z zakresu ubezpieczeń nie utożsamia kwestii wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia wysokości szkody z koniecznością wyczekiwania na opinię biegłego sądowego i wyrok sądowy. Nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, by wyjaśnienie powyższych okoliczności nastąpiło w drodze tzw. likwidacji szkody przeprowadzonej przez organ zakładu ubezpieczeń. Celem postępowania likwidacyjnego jest bowiem m.in. ustalenie wysokości szkody i świadczenia zakładu ubezpieczeń. To właśnie w postępowaniu likwidacyjnym winno nastąpić ustalenie wysokości odszkodowania, a rolą w ewentualnym procesie jako kontrola prawidłowości ustalenia wysokości odszkodowania.
Istotnym jest, iż w przypadku niespełnienia świadczenia przez zakład ubezpieczeń, poszkodowany ma prawo żądania odsetek za zwłokę, która w orzecznictwie traktowana jest jak zwłoka dłużnika w wykonywaniu zobowiązania. Na tym gruncie również wypowiedział się SN w uchwale z dnia 9 czerwca 1995 r. III CZP 69/95 OSNC 1995/10/144: Zakład ubezpieczeń odpowiadający za sprawcę wypadku komunikacyjnego z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dopuszcza się zwłoki, jeśli nie spełnia świadczenia na rzecz poszkodowanego w terminie 30 dni, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku. Jeżeli poszkodowany wezwał wcześniej sprawcę wypadku do zapłaty odszkodowania, który jednak świadczenia nie spełnił, wówczas zakład ubezpieczeń dopuszcza się zwłoki od daty wezwania.
Generalną zasadą, zgodnie z art. 819 k.c. Jest, iż roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem trzech lat. W przypadku jednakże umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenia poszkodowanego do ubezpieczyciela zarówno o odszkodowanie, jak i zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przedawnienia dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonywania zobowiązania. Pamiętać należy, iż bieg przedawnienia przerywa zgłoszenie ubezpieczycielowi roszczenia oraz fakt zgłoszenia zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że ubezpieczający ma obowiązek w określonym terminie powiadomić ubezpieczyciela o wypadku.