Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego pismem z dnia 9. Lipca 2014 r. (http://www.knf.gov.pl/Images/pismo_wytyczne_dotyczace_likwidacji_szkod_z_ubezpieczen_komunikacyjnych_tcm75-38468.pdf) zwrócił się do zakładów ubezpieczeń oraz innych podmiotów związanych z rynkiem ubezpieczeniowym, w tym do Polskiej Izby Doradców i Pośredników Odszkodowawczych, z prośbą
o przekazanie uwag do projektu „Wytycznych dotyczących likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych” (treść dokumentu jest dostępna na stronie: http://www.knf.gov.pl/Images/Wytyczne_dotyczace_likwidacji_szkod_z_ubezpieczen_komunikacyjnych_tcm75-38469.pdf). Jak wskazano w treści wystąpienia, „konieczność wydania Wytycznych wynika z nieprawidłowości stwierdzonych w toku nadzoru oraz sygnalizowanych przez inne instytucje rynku ubezpieczeń, w tym Rzecznika Ubezpieczonych”. W piśmie zwrócono uwagę, że stwierdzone nieprawidłowości dotyczą w szczególności:
-nieterminowego wypłacania świadczeń,
-wypłacania świadczeń z uchybieniem zasady pełnego odszkodowania,
-uchybień w wypełnianiu obowiązków informacyjnych w toku likwidacji szkód,
-wadliwej organizacji procesu likwidacji szkód, a w szczególności jego niedostatecznej transparentności,
-niejasnych, niepełnych, nieaktualnych procedur wewnętrznych zakładów ubezpieczeń regulujących postępowanie likwidacyjne,
-niedostatecznej kontroli wewnętrznej w procesie likwidacji szkód,
-niedostatecznego nadzoru i kontroli zakładów ubezpieczeń nad podmiotami zewnętrznymi wykonującymi na rzecz tych zakładów czynności z zakresu likwidacji szkód,
-niedostatecznego nadzoru i kontroli ze strony organów zakładu ubezpieczeń nad procesem likwidacji szkód.
Jak wskazano w treści wystąpienia, w ocenie organu nadzoru niedoszacowanie składki ubezpieczeniowej będące wynikiem konkurowania w zakresie ceny usługi ubezpieczeniowej, nie może stanowić usprawiedliwienia dla niepełnego respektowania zasad odpowiedzialności odszkodowawczej przez zakłady ubezpieczeń. Jak słusznie zauważa Komisja Nadzoru Finansowego, wysokość składki powinna zapewniać wykonanie wszystkich zobowiązań z umów ubezpieczenia, a konkurowanie przez zakłady ubezpieczeń wyłącznie ceną oferowanej usługi ubezpieczeniowej powoduje obniżenie standardów obsługi osób poszkodowanych i zaniżanie wysokości odszkodowań.
Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych rozpoczęła już analizę przedstawionych przez organ nadzoru Wytycznych, pozytywnie oceniając inicjatywę Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie poprawy standardów obowiązujących w procesie likwidacji szkód.
Wśród wytycznych znajdujących się w przedstawionym przez organ nadzoru projekcie wskazano m.in. na konieczność wdrożenia w zakładach ubezpieczeń efektywnego systemu kontroli wewnętrznej w obszarze likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych. Zapewnienie audytu, którego celem będzie weryfikacja prawidłowości prowadzonych postępowań likwidacyjnych, zarówno w zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami, jak i procedurami wewnętrznymi określającymi sposób prowadzenia postępowania likwidacyjnego, niewątpliwie umożliwi weryfikację działań podejmowanych przez likwidatorów, a dodatkowo powinno również pozytywnie wpłynąć na polepszenie standardów w zakresie prowadzonej likwidacji szkód. Na uwagę zasługuje także Wytyczna wskazująca na konieczność wdrożenia przez ubezpieczycieli systemu wynagradzania likwidatorów zapewniającego efektywny przebieg procedur likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych. Jego istotą ma być eliminacja takich założeń, które zmierzają do uzależnienia wynagrodzenia likwidatora od wysokości wypłacanych przez niego świadczeń. Proponowane przez KNF procedury w tym zakresie zakładają, że system wynagrodzeń likwidatorów ma stanowić motywację do wykonywania przez nich działań w sposób zapewniający wysoką jakość wykonywanej pracy, szybkość postępowania likwidacyjnego, a także, co niezwykle istotne, charakteryzujący się przestrzeganiem przepisów prawa i regulacji wewnętrznych zakładu ubezpieczeń, w tym w szczególności zobowiązujących zakład ubezpieczeń do respektowania pełnego odszkodowania.
Izba pozytywnie ocenia także wytyczne dotyczące sposobu prowadzenia postępowania likwidacyjnego, w tym w zakresie terminowości spełnienia świadczenia oraz komunikacji z osobami występującymi z roszczeniem. Zwłaszcza w tym ostatnim aspekcie na obecnym etapie pojawia się szereg niedogodności związanych często z brakiem możliwości bezpośredniego kontaktu z likwidatorem zajmującym się obsługą konkretnej sprawy. W praktyce nierzadko jedyną dostępną formą kontaktu telefonicznego jest infolinia zakładu ubezpieczeń, za pośrednictwem której poszkodowany może wyłącznie uzyskać podstawowe informacje o sprawie lub pozostawić prośbę o kontakt. Należy oczekiwać, że dzięki wytycznym wskazującym na konieczność prowadzenia komunikacji z osobami zgłaszającymi roszczenie z zachowaniem należytej staranności oraz wdrożenia procedur określających sposób kontaktowania się pomiędzy likwidatorem a osobą zgłaszającą roszczenie, bezpośredni kontakt z likwidatorem nie będzie tak utrudniony, jak ma to miejsce obecnie w odniesieniu do niektórych zakładów ubezpieczeń.
Na uwagę zasługuje również Wytyczna potwierdzająca obowiązki zakładu ubezpieczeń związane z samodzielnym i aktywnym podejmowaniem wszelkich obiektywnie możliwych działań w ramach postępowania likwidacyjnego. Jak wskazano w omawianym dokumencie, ubezpieczyciel nie powinien w szczególności oczekiwać na wyrok sądu w sytuacji, gdy obiektywnie możliwe jest samodzielne ustalenie przez zakład ubezpieczeń swojej odpowiedzialności lub wysokości świadczenia. Za niezwykle ważną należy także uznać Wytyczną dotyczącą wypłaty kwoty bezspornej, która, zgodnie z przedstawionym projektem, powinna nie tylko zostać spełniona w terminach wynikających z przepisów prawa, ale także jej wysokość ma być adekwatna do szacowanej wartości szkody. Obserwowana przez Izbę aktualna praktyka ubezpieczycieli w tym zakresie wskazuje, że kwota bezsporna często stanowi jedynie wypłatę o charakterze symbolicznym, odbiegającym w szczególności od rozmiarów zgłoszonej szkody, a także sprecyzowanych roszczeń i zmierza wyłącznie do formalnego spełnienia obowiązku wypłaty świadczenia w ustawowym terminie, nie realizując przy tym funkcji kompensacyjnej.
Analiza zaprezentowanych Wytycznych wskazuje, że stanowią one asumpt do poprawy istniejących standardów obsługi szkód. Jednocześnie Izba deklaruje, że po dokonaniu szczegółowej oceny zaproponowanych rozwiązań, z pewnością przedstawi także własne propozycje zmierzające do uszczegółowienia i rozszerzenia niektórych z nich tak, aby zakresem ich obowiązywania objąć również likwidację szkód osobowych.
Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych w ramach konsultacji dotyczących projektu przedstawi jego założenia zarówno podmiotom zrzeszonym w organizacji, jak i pozostałym doradcom odszkodowawczym, którzy będą mogli zgłaszać własne opinie, uwagi i propozycje dotyczące projektowanych Wytycznych.
Dodatkowo należy wskazać, że w ocenie Izby, w chwili obecnej można zaobserwować różny poziom dostosowania poszczególnych zakładów ubezpieczeń do przedstawionych Wytycznych. Tym samym Izba deklaruje, że w przypadku praktyk sprzecznych z zaprezentowanymi założeniami, członkowie PIDiPO będą interweniowali we właściwym organie nadzoru, co przełoży się także na znaczący wzrost dotychczasowej liczby skarg.