Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych wyraża zaniepokojenie z powodu nieuprawnionych generalizacji oraz mogącego wprowadzać w błąd przekazu kampanii „Wybierz mądrze, wybierz adwokata” przygotowanej przez Komisję Wizerunku Zewnętrznego i Ochrony Prawnej przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.
Jak wynika z treści komunikatu zamieszczonego na stronie internetowej Naczelnej Rady Adwokackiej, celem akcji jest „uświadomienie społeczeństwu mechanizmów funkcjonowania kancelarii odszkodowawczych”. W ocenie Izby, ani przedstawienie doradcy odszkodowawczego jako mechanika samochodowego, ani działanie pod firmą „Ściema”, ani też umowa z 40-procentową prowizją nie uświadamiają społeczeństwa w zakresie mechanizmów działania doradztwa odszkodowawczego, a mogą być raczej odbierane jako oparte na stereotypach działania konkurencyjne prowadzone w niewybrednym tonie.
Prowadzenie działalności z zakresu doradztwa odszkodowawczego nie powinno być postrzegane przez adwokatów jako próba podszywania się pod nich, gdyż zakres czynności doradcy odszkodowawczego jest zasadniczo odmienny od czynności adwokackich. W szczególności rolą doradcy odszkodowawczego jest prowadzenie szeregu czynności faktycznych nie stanowiących pomocy prawnej, w tym chociażby pomoc poszkodowanemu w kompletowaniu dokumentacji szkodowej, czy organizacji dojazdu na badania lekarskie.
Rozwijająca się dynamicznie w ostatniej dekadzie branża odszkodowawcza, zatrudniająca kilkadziesiąt tysięcy osób, walnie przyczyniła się do poprawy sytuacji osób poszkodowanych w wypadkach i świadomości odszkodowawczej w społeczeństwie. Wpływ doradztwa odszkodowawczego na rynek ubezpieczeniowy i podnoszenie jego standardów jest dostrzegany nie tylko przez jego reprezentantów, ale również przedstawicieli nauki prawa, a także instytucji ten rynek nadzorujących, jak Komisja Nadzoru Finansowego i Rzecznika Finansowego.
Na skutek wniosku, jaki Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych złożyła do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w 2010 roku, w rozporządzeniu MPiPS z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, pojawił się zawód „doradca do spraw odszkodowań”. Zgodnie z treścią rozporządzenia, doradca odszkodowawczy zajmuje się kompleksową obsługą klientów w zakresie spraw odszkodowawczych, udziela im porad, opinii i wyjaśnień oraz pomocy w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych, sporządza i prowadzi dokumentację niezbędną do prowadzenia sprawy odszkodowawczej, występuje w imieniu i na rzecz klientów do firm ubezpieczeniowych, a także współpracuje z ubezpieczycielami oraz kancelariami prawnymi prowadzącymi sprawy o odszkodowanie.
Doradztwo odszkodowawcze, pełniąc doniosłą społecznie rolę, nie ma potrzeby podszywania się pod zawód, którego znaczenie jest nie mniej doniosłe, lecz inne. Lata działalności przyniosły nam własne powody do dumy i przywróciły szanse na normalne funkcjonowanie w społeczeństwie setkom tysięcy osób poszkodowanych w wypadkach. Dostrzegamy to, że na marginesie naszego rynku funkcjonują również podmioty nie reprezentujące należytych kompetencji i jakości obsługi. Dbając o to, aby nieodpowiedzialne działania jednostek nie rzutowały na nieuprawnioną ocenę ogółu, stworzyliśmy samorząd gospodarczy skupiający podmioty o wysokich standardach, czego potwierdzeniem jest jego funkcjonowanie w strukturach Krajowej Izby Gospodarczej. W oparciu o regulacje prawa konsumenckiego podejmowaliśmy działania zmierzające do eliminacji z branży działań patologicznych, sygnalizując niewłaściwe zjawiska do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Rzetelnie działające podmioty z branży doradztwa odszkodowawczego to między innymi spółki kapitałowe dopuszczone do obrotu publicznego, czy wyróżniane w programach oceniających uczciwość i rzetelność w biznesie, takich jak Przedsiębiorstwo Fair Play oraz Solidna Firma. Naszej branży jest także bliska społeczna odpowiedzialność biznesu, są wśród nas donatorzy aktywnych fundacji i darczyńcy w zbiórkach dla potrzebujących.
Doradztwo odszkodowawcze nie zrodziło się jako konkurencja dla adwokatury, lecz jako odpowiedź na potrzeby społeczne inne niż te przez adwokaturę zaspakajane. Docieramy do wielu klientów, którzy nie decydowali się przez lata na skorzystanie z usług prawnika, co narażało ich na przedawnienie roszczeń przysługujących im wobec ubezpieczycieli. W odróżnieniu od wymogu przewidzianego w § 50 ust. 3 Kodeksu Etyki Adwokackiej, doradcy odszkodowawczy prowadzą sprawy za wynagrodzenie, które uzależnione jest wyłącznie od efektu sprawy. W związku z tym nie jest ono pobierane w przypadkach, kiedy nie udzielimy efektywnej pomocy.
Odnosząc się do twierdzeń autorów kampanii o tym, że „ogromna część odszkodowania wcale nie trafia do poszkodowanego, ale właśnie do firmy odszkodowawczej”, a skorzystanie z usług adwokata jest wielokrotnie tańsze, zmuszeni jesteśmy stwierdzić, że tezy takie wskazują nie tylko na pobieżną znajomość realiów rynku odszkodowawczego, ale również nie znajdują odzwierciedlenia w taryfach stawek minimalnych z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 w sprawie opłat za czynności adwokackie. Dla przykładu wskazać można, że stawka minimalna przy wartości przedmiotu sporu powyżej 1500 zł, a do 5000 zł wynosi 1200 zł. Gros spraw prowadzonych przez doradców odszkodowawczych przed zakładami ubezpieczeń to sprawy, w których wypłaty przedsądowe za skutki drobnych kolizji mieszczą się w tym przedziale, a wynagrodzenie przez nie pobierane jest niższe od minimalnej stawki adwokackiej.
Nasze zdziwienie budzi również rekomendacja, aby nigdy nie podpisywać umów w domu. Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta wprost przewiduje możliwość zawierania umów z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa, dając im w związku z tym szczególne uprawnienia, w tym zwłaszcza prawo do odstąpienia od umowy w terminie czternastu dni od jej zawarcia. Z uprawnieniami tymi korespondują obowiązki informacyjne spoczywające na przedsiębiorcach oferujących w ten sposób swoje usługi. Tym samym korzystając z usług doradcy odszkodowawczego, konsument uzyskuje możliwość przemyślenia decyzji o związaniu się umową nie tylko przed jej podpisaniem, ale również później. Nie wyklucza to możliwości konsultacji z adwokatem, co rekomendują autorzy spotu i chcemy wierzyć, że konsultacja taka będzie miała na celu obiektywną ocenę warunków umowy, a nie zaproponowanie własnych usług w miejsce doradcy odszkodowawczego.
Nie budzi naszych wątpliwości, że usługa nieprofesjonalisty może kosztować jego klienta majątek, przy czym zwracamy uwagę, że podobnie jak adwokaci obowiązkowo, tak i doradcy odszkodowawczy – dobrowolnie zapewniają swoim klientom ochronę w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawodowej. Dla członków PIDiPO suma ubezpieczenia wynosi 2 miliony złotych. Krakowska prokuratura w roku 2013 zarzuciła jednemu z adwokatów zatrzymanie zbliżonej kwoty należnej jego klientom. Byłoby rażącą niesprawiedliwością i nierzetelnością na podstawie tak niecnego procederu formułować oceny dotyczące palestry. Polska Izba Doradców i Pośredników Odszkodowawczych odbiera „akcję informacyjną” jako działanie motywowane pobudkami ekonomicznymi, zrealizowane w formie nie licującej z godnością zawodu adwokata i nie znajdujące odzwierciedlenia w praktyce przeważającej większości doradców odszkodowawczych z dumą wykonujących swoją profesję.